Yazı, insanlık tarihinin en büyük buluşu ve medyanın serüveninin de ilk adımıdır. İnsanlar, yazı ile tarihi yazmaya ve yazı ile iletilerini aktarmaya başlamıştır (Zollinger, 2010: 289). Kil tabletlere yazılmış ilk iletiler tecimsel veya dinsel anlatımları içerirken, ilerleyen dönemlerde her türlü ileti kil tabletler aracılığıyla bir yerden başka yerlere aktarılmıştır.

Arada bulunan, aracılık eden anlamında Latince bir sözcük olan medya, türlü biçimlerde ilk çağlardan bu yana kullanılmış,  ancak yazının bulunuşuyla bir devrim yaşamıştır. Yazı anlatımı kolaylaştırmış, kalıcılığı sağlamış, iletiyi yüzyıllar sonrasına aktarmanın aracı olmuştur (Schultz-Venrath, 2005: 15). Yazıyı ilk kullanan Sümerlerdir, ancak Sümerceyi okumak ve yazmak zor olduğu için Sümer uygarlığında özel yazıcılar bulunmaktadır (Krebernik, 2002: 67). Yazıyı bulan ve ilk kullanan, yazının kültürünü de geliştirmiş ve gerekli teknik ve araçları üretmiştir. Bir anlamda, asker ve tacir de medya olarak çalışmıştır (Matsunaga vd., 2010: 418). Yazı, kısa sürede önce Eski Dünya’da, ardından tüm dünyada yayılmıştır.

Yazıya kadar anlatmak istediklerini söz ile anlatan ve sözlü kültür geliştiren insanlar, yazıdan sonra anlatıma daha çok önem vermişlerdir. Özellikle monarklar ve burjuva, zaferlerini, gururlarını ve emirlerini yazı ile kitlelere aktarma yolunu seçmiştir (Alföldy, 2011: 199). Yazı, resmi ve tecimsel bir anlatım ve anlaşma aracı olmanın yanı sıra, günlük olayları ve edebi metinleri aktarmanın da aracı olmuştur. Sümerlerin ünlü destanları, kil tabletler aracılığıyla günümüze kadar ulaşmıştır. Yazılı ilk medya olan kil tabletler, antik çağları modern çağlara kadar taşımıştır (Pongratz-Leisten, 2011: 36). Ortadoğu’nun hemen her yerinde, antik çağlardan kalma sayısız kil tablet bulunmuştur.

Bir kralla bir rahibenin arasındaki aşka aracılık eden bir kil tablet, yaklaşık 2500 yıl önce duygulara aracılık eden bir medyumun kanıtıdır (Rudik, 2011: 484). Anadolu’da, antik alışverişleri içeren çok sayıda kil tablet bulunmuştur. Antik çağların koşulları ve içeriği kil tabletler aracılığıyla çözülmüş ve anlaşılmıştır. O dönem en modern iletişim aracı olan kil tabletler, uzun süre popüler medya olarak kullanılmıştır (Wadephul, 2019: 73). Antik çağların ilk yazılı medyası olma özelliği taşıyan kil tabletler, daha sonraki gelişmiş araçların da yolunu açmıştır.

Antik zamanlarda, her hangi bir şey aktarmak veya almak için kullanılan her şey medyum olarak adlandırılmıştır ve medyumlar, işlevleri nedeniyle insanlar tarafından her zaman takdir edilmişlerdir. Medyum, insanların gereksinim duydukları bilgileri ve diğer iletileri almak için bir yol olarak kullanılmıştır (Morse, 2008, 22). Medyum doğal olarak geçmişte, modern zamanlardaki medya kadar önemli olarak değerlendirilmiştir.

Bazı insanlar bilgi ve ileti elde etmek için astronomiye, uzaydaki varlıklara veya yıldızlara yahut falcılığa başvurmuşlar, bazı araçlar kullanmışlardır (Wurgaft, 2013, 45). Geçmişte medyum denilen bazı insanlar, bilinmeyeni veya geleceği öğrenmeleri için insanlara yardım etmişlerdir. Medyum çoğunlukla, fizikötesi varlıklardan insanlara bilgi aktaran insanlar olarak bilinmektedir ve pek çok kişi medyumlardan gelecekle veya yaşamla ilgili bilgiler almak için yararlanmak istemişlerdir (Ware ve diğerleri, 2013, 69). Medyum, her dönem ileti aktaran ve insanları bilgilendiren araçlardır.

Geçmişten günümüze kadar medyum, bir kaynaktan bilgi veya ileti alıp başka bir yerdeki insanlara aktarmıştır. Medyum genelde, iletiye katkıda bulunmamakta veya kendisi ileti üretmemektedir (Cereci, 2018: 39).

Mezopotamya’daki uygarlık yüksek bir düzeye ulaştıktan sonra, hemen yanındaki Mısır’a geçmiş ve Mısır’da farklı boyutlara ulaşmıştır (Reinhard, 2019: 77). Mısır uygarlığı, tarihin en yaygın iletişim araçlarından birini bulmuş, papirüsü geliştirmiştir. Afrika’da Nil Nehri kıyısında yetişen, boyu 3 metreyi bulabilen, çıplak saplı otsu bir bitki olan papirüs saplarından yapılan kâğıdın da adı olan papirüs, çağlar borunca ileti aktarmak için kullanılmıştır (Auenmüller, 2014: 252). Papirüs ve yazının buluşması, uygarlık tarihinde medyanın büyük aşamalarından biridir. 

Papirüsten matbaa baskılı kitaplara kadar insanlar, bilgiyi ve diğer iletileri aktarmak için sayısız araç geliştirmişlerdir. Her araç, insanları işlerini kolaylaştırıp onlara değişik olanaklar sağlamıştır. Ancak teknoloji, insanların yaşamlarını kolaylaştırırken, düşünme ve çalışma oranlarını azaltmıştır (Hößle, 2020: 8). Antropologlara göre insan beyni son 20 bin yılda, yüzde 8 oranında küçülmüştür (Mengert, 2015: 311). Teknoloji, büyük olanakları ve yüksek cazibesiyle dünyada egemenlik kurmuştur, ancak eski çağların pek çok değerini de etkisiz kılmıştır.

Kaynaklar

• Alföldy, G. (2011). Tausend Jahre epigraphische Kultur im römischen Hispanien: Inschriften, Selbstdarstellung und Sozialordnung. LVCENTVM, XXX: 187-220.
• Auenmüller, J. (2014). Metalle und ihre Verwendung im Alten Ägypten. Gegossene Götter – Metallhandwerk und Massenproduktion im Alten Ägypten, Begleitkatalog zur Ausstellung, Editors: Martin Fitzenreiter, Christian E. Loeben, Dietrich Raue, Uta Wallenstein, Vestfalen: Rahden/Westfalen, s. 31-44.
• Cereci, S. (2018). Medyum Mataforunda Medya: Aracı Değil Kaynak. Ahtamara I. Uluslararası Multidisipliner Çalışmalar Kongresi, Van 14-15.08.2008.
• Hößle, C. (2020). Der Umgang mit Leid angesichts neuer Technologien. https://kirchengemeinde-oldenburg.de/wp-content/uploads/16_Unipredigt_Hoessle.pdf, 10.05.2020.
• Krebernik, M. (2002). Von Zählsymbolen zur Keilschrift. Originalveröffentlichung. Materialität und Medialität von Schrift, Ed. E. Greber e. al., Bielefeld, s. 51-71.
• Matsunaga, M. ve Hecht, M. L. ve Elek, E. ve Ndiaye, K. (2010). Ethnic Identity Development and Acculturation: A Longitudinal Analysis of Mexican-Heritage Youth in the Southwest United States. ournal of Cross-Cultural Psychology, 41 (3): 410-427.
• Mengert, R. (2015). Hans Blumenbergs interdisziplinär fundierte Anthropologie. Yayımlanmamış doktora tezi, Fachbereich Philosophie und Geisteswissenschaften der Freien Universität Berlin.
• Morse, M. (2008). From Medium to Metaphor. American Art: 22 (2): 21-23.
• Pongratz-Leisten, P. (2011). Uberlegungen zum Epos in Mesopotamien am Beispiel der Kutha-Legende. Von Göttern und Menschen erzählen, Ed. Bernd Janowski, s. 11-41.
• Reinhard, W. (2019). Von Mächten und Menschen. Berlin: Verlag Herder.
• Rudik, N. (2011). Die Entwicklung der keilschriftlichen sumerischen Beschwörungsliteratur von den Anfängen bis zur Ur III-Zeit. Yayımlanmamış doktora tezi, Philosophischen Fakultät der Friedrich-Schiller-Universität Jena.
• Schultz-Venrath, U. (2015). Die Entdeckung der „Gruppenmethode in der Psychoanalyse“ (1926) von Trigant Burrow – ein verhinderter Paradigmawechsel? Gruppenpsychotherapie und Gruppendynamik, 51 (1):7-17.
• Wadephul, C. (2019). (Kon-)Text und Topik. MedienKonTexte. Von den Tontafeln der Antike bis zu den digitalen Medien des 21. Jahrhunderts. Münster: Nodus Publikationen, s .68-80.
• Ware, E. A. ve Gelman, S. A. ve Kleinberg, F. (2013). The Medium Is the Message: Pictures and Objects Evoke Distinct Conceptual Relations in Parent-Child Conversations. Merrill-Palmer Quarterly (1982-), 59 (1), 50-78.
• Wurgaft, B. A. (2013). The Future of Futurism: A view from the garden, looking to the stars, Boom: A Journal of California, 3 (4), 35-45.
• Zollinger, B. (2010). Die Entdeckung der Sprache. Stuttgart: Thieme Verlag.