Yeşilçam’da, henüz profesyonel makyaj ürünlerinin ithal edilmeye başlanmadığı dönemlerde, özellikle set işçileri her tür plastik makyaj ürününü ustalarından gördükleri yöntemler ve kendi yaratıcılıkları ile uygularlardı. Kan yerine ketçap veya salça sürülmüş gibi benzetmeler o dönemlerden kalma söyleyişlerdir. Aslında bağırsaklardaki kurtları düşürmek amaçlı üretilmiş Pirok, daha sıklıkla kullanılan kan görünümlü bir malzemedeydi. Tiyatroda oyuncular genellikle makyajlarını kendileri yapardı. Fikret Hakan ile yaptığım makyaj alanındaki söyleşide Altan Erbulak gibi farklı karakterler yaratan oyuncuların başarılı makyaj uygulamalarından söz etmiştir. Özellikle tiyatro oyuncuları makyaj alanında kendi makyajlarını kendileri yaparak karakter yaratma konusunda ustalaşmışlardı. Levent Kırca, İstanbul Şehir Tiyatrosu oyuncularından Toron Karacaoğlu bu konuda örnek gösterilebilecek başarılı makyaj uygulamaları gerçekleştirmişlerdir.
İstanbul’da profesyonel makyaj eğitim programı LCC ile başlamış ve İngiltere’de eğitim almış makyaj sanatçıları eğitim vermiştir. Bu program mezunları Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde makyaj alanında ödüller alan ve günümüze kadar gelen usta-çırak eğitim sistemi dışında profesyonel makyaj eğitimi almış sanat grubu çalışanları olarak başarılı projeler gerçekleştirmişlerdir. Televizyon kanallarının artması, çekilen film sayılarındaki çoğalma sonucunda makyaj alanında iyi eğitim ve yetenekli sanatçılar konusundaki talebi gören farklı sektörlerden üniversite mezunları Amerika, Kanada ve Avrupa’daki eğitim kurumlarından makyaj eğitimlerini alarak hem Türkiye hem de yurt dışına hizmet vermeye başlamışlardır.
Yeni Medya sayesinde dünyada makyaj alanındaki uygulamalar ve gelişmeleri takip edebilen sanatçılar, dünya standartlarında örnekler sergilemeye başlamışlardır.
Dünya televizyonlarında pek çok ülkede pazar bulabilen, ülkemizde yapımı gerçekleştirilen, televizyon ve internet dizilerinde makyaj uygulamaları özellikle son yıllarda yara, yanık veya cilt hastalıklarının makyajla yaratımı konusunda hızlı bir aşama kaydetmiştir. Geçmişte bu tarz makyajların ülkemizde hem ürün hem de uygulayacak meslek mesuplarının yetersizlikleri gerekçe gösterilerek senaryolarda yer verilmeyen uygulamaları günümüzde artık sıklıkla karşımıza çıkabilmektedir.
Ahmet Katıksız’ın Yönettiği, Burcu Görgün Toptaş’ın senaryosunu yazdığı Alev Alev dizisi son haftalarda özellikle fiziksel görünümün insanlar üzerindeki etkisini vurgulayan bir dizi olarak dikkat çekiyor. Yukarıda sözü edilen, daha önceleri nadir olarak karşımıza çıkan plastik makyaj örneklerinden biri de, bu dizide yanık makyajı uygulaması olarak yer almıştır. Bu dizideki makyaj uygulamaları Makyaj sanatçısı Murat Polat ve Semra Örek tarafından gerçekleştilmiştir. Cilt deformasyonunu yansıtacak makyaj uygulamaları inandırıcılık ve gerçekçi bir görünüm yaratabilme amacıyla uygulanacak makyaja göre Adli Otopsi Atlası veya Dermatoloji Atlası gibi kaynaklara başvurmayı zorunlu kılar. Yanık makyajı uygulaması için de ülkemizde belirli sağlık kurumlarında yeralan yanık tedavi merkezlerinden bilgi almak, bu konudaki uzman doktorların tavsiyelerini dinlemek başarılı bir uygulama için temel koşuldur. T.C. Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu yayını Adli Otopsi Atlası Uzm. Dr. Bülent Şam tarafından yazılmış hem bu alanın uzmanları hem de makyaj sanatçılarına örnek teşkil edebilecek detaylı fotoğraf ve bilgileri ile cilt deformasyonları alanında makyaj yapılması gerektiğinde ilk kaynak yayınlardan biridir.
Yanıklar konusunda olayın ciddiyetini vurgulamak amaçlı halk arasında sıklıkla kullanılan 1. derece yanık aslında ciltte sadece kızarıklığa sebebiyet veren ve iz bırakmadan iyileşebilen hafif bir yanık durumudur. Bazen “bül” olarak isimlendirilen su toplamalar da gözlenir. Ancak, 1. derece yanıklarda dahi cildin yapısı ve dış etkenlere verdiği tepki dikkate alınmalı iyileşme sonrası ciltteki görünüm gerçekçi bir şekilde yansıtılmalıdır. 2. derece yanıklarda genellikle iz kalır. 2. ve 3. derece yanıklar şayet alev yanığı ise kıllarda da tütsülenme görülür. Vücudun %30-50’si yanmışsa öldürücüdür. Vücuttaki 4. veya 5. derece yanıklar kısmi veya tamamen kömürleşme durumudur ki bu derece yanıklarda boksör duruşu veya pugilistik duruş olarak tanımlanan ellerin göğüse çekilmiş bir şekilde duruşu tipiktir. Yangın ortamında dumandan boğulma da söz konusu olabileceği dikkate alınmalıdır. Ayrıca yanan eşyalar ve tekstil ürünleri ile diğer malzemelerin yanması sırasında ortaya çıkan duman ve is burun delikleri ve cilde nüfuz eder. Yanık makyaj uygulaması gerçekleştirirken tüm bu detaylar dikkate alınarak mekanın yakılma sahnesinde nasıl bir görünüm ortaya çıkarılıyorsa makyaj da bu bilgiler ışığında gerçekleştirilmelidir.
Alev yanığında kıllı bölgeler bazen tamamen yanabilir. Kirpik, kaş, sakal, bıyık ve saçların yandığı durumlarda şayet oyuncunun onayı alınırsa tüm bu kıllı bölgeler kıllardan temizlenir. Ancak oyuncu yanık makyajı uygulamalarının çekimi sürecinde diğer reklam filmi, tiyatro gibi prodüksiyonlarda da yer alıyorsa tamamen kesim yapılması sorun yaratabileceği için saçları tamamen örten saçsız baş uygulaması yapılabilir. Lateks veya glatzandan yapılmış hazır olarak tedarik edilebilen saçsız baş protezleri veya bunların hammaddeleri kullanılarak üretilen protezler ile kıllı tüm bölgeler kapatılarak istenilen görünüm elde edilebilir.
Kişiden kişiye değişen iyileşme sürecinde dokular yenilenirken eski görünümünü kaybeder. Cilt üzerindeki por olarak isimlendirilen küçük girintilerin tamamen yok olduğu çok düz, gergin ve parlak bir doku yanık izi olarak ortaya çıkar. İleri derece yanık tedavileri enfeksiyon riskine karşı korumanın üst düzeyde yapılması gereken tedavilerdir. Bu sebeple, yanık tedavi merkezleri sağlık kurumlarında herkesin girip çıkmasına izin verilmeyen yüksek korumalı ayrı bölümlerde konumlandırılır.
Sıcak cisimlerle temas sonucu oluşan veya alev yanığı kuru ısı yanıkları olarak tanımlanır. Alev Alev dizisindeki yanık türü bu tür bir yanıktır. Diğer yanık türleri kimyasal madde yanıkları, elektrik yanıkları, patlayıcı madde ve bomba yanıkları, sıcak su yanıkları gibi yanıklardır.
Senaryoları yazarken bu detaylara dikkat edildiğinde konunun uzmanı bir tıp doktoru dahi izlese inandırıcılığı sağlanabilinir.
“Alev Alev” dizisinde cildi yanan Çiçek Görgülü karakterini canlandıran Hazar Elgüçlü’nün rol aldığı diğer projelerde canlandırdığı karakterlerin bazılarının fotoğraflarına da bu yazımda yer vermek istedim. Böylece makyajın karakter yaratımındaki önemi daha kolay anlaşılabilecektir.
Hazar Elgüçlü Alev Alev dizisindeki yanık makyajı ile
Kaynakça : www.imdb.com/name/nm4304940