Sinemaya yazınsal bir üslupla yaklaşıp yapıtı sanata dönüştüren yönetmenler vardır. Bunlardan birisi Vsevolod Pudovkin’dir (Arnheim, 1957: 121). Sessiz sinema dönemi, belki de sinema tarihinin en başarılı yapıtlarını ortaya koymuştur. Öyküyü, ses olmadan, yalnızca beden dili ve diğer sinema unsurlarıyla anlatmak ve filme çekmek doğrudan başarıdır (Duyck vd., 2008: 637). Sinemanın şair yönetmeni Pudovkin, kullandığı sıradışı kurgu tekniğiyle, sessiz görüntülerden, edebi eser niteliğinde filmler yapmıştır (Vivaldi, 2007: 263).
Sovyet film kuramcısı ve yönetmeni Vsevolod Pudovkin’e göre, film çevrilmez, görüntüleri kullanarak inşa edilir. Çünkü film, insanın ruhundan türeyen edebi bir yapıttır, sanat eseridir (Hennig, 2006: 14). Filmdeki her bir plan, şiirdeki bir sözcüktür. Vsevolod Pudovkin, ustası Kuleşov’dan öğrendiği kurgu ilkelerini geliştirerek, ilk yönetmenlik deneyimi olan Şahmatnaya Goryaçka adlı yapıtta uygulamış ve kendi ilkelerini de geliştirmiştir (Gronau: 2010). Bir başyapıt sayılan bu filmde, Pudovkin’in sembolist yaklaşımından şiirsel diline kadar tüm ilkelerini görmek olasıdır.
Bir yönetmen olarak yaşamın vurucu yanlarını gören yönetmen, hissettiklerini edebi bir biçimde sinemaya aktarmıştır. Pudovkin’in şiirsel anlatımı, bir sonraki filmi olan Ana (Mat) isimli yapıtında, kurguyla harmanlanarak çok daha kapsamlı bir nitelik kazanmıştır. Artık filmleri, sanat yapıtı görünümü almıştır (Petzer, 2016: 539). Pudovkin’in sinema sanatına en büyük katkısı, geliştirdiği kurgu ilkeleriyle olmuştur.
Pudovkin kurguda, farklı içeriklere sahip çekimleri hızlı kesmelerle birbirleriyle bağlantılı olarak sıralamış ve böylece yoğun duygusal etkiler yaratmayı amaçlamıştır. Onun sanatçı yaklaşımı, filmlerini de sanat yapıtına dönüştürmüştür. Ayrıntı çekimleri çok fazla kullanan yönetmen, filmin can alıcı planlarını, izleyicinin gözünün içine sokarak hissettirmiştir (Wahl, 2003: 258). Pudovkin, şiirsel yaklaşımı da ayrıntı görüntülerle yakalamıştır.
Pudovkin’e göre, filmin başlangıç ve bitiş sekansları, filmin görkemini ortaya koymaktadır. İzleyici en çok başlangıç ve bitişlerden etkilenmektedir (Lameris, 2017: 182). İzleyiciyi etkileyen doğal görüntüler, Pudovkin’in sıklıkla kullandığı planlardır.
Pudovkin’e göre, filmde önce görüntü başlamalı, daha sonra ses gelmeli; kurguda bir plan 5 saniyeden fazla kullanılmamalı, planda, devam eden bir hareket varsa, süre uzayabilmelidir. Bir plandaki renkler ve şekiller, diğer plana geçerken şaşırtıcı ölçüde değişmemelidir. Sekans geçişlerinde anlamsızlık olmamalıdır. Pudovkin, sinemasal zamanı da en çarpıcı biçimde kullanmıştır (Wurm, 2011: 209). Pudovkin, filmdeki zamanın, gerçekteki zamandan çok farklı olduğu yaklaşımını çok kez vurgulamıştır.
Kontrast kurgu, paralel kurgu, simgesel kurgu, anlıkçı kurgu gibi bağlamalar Pudovkin’in sıkça kullandığı tekniklerdir.
Kaynaklar
- Arnheim, R. (1957). Film as Art. London: University of California Press Ltd.
- Duyck, p. ve Pynoo, B. ve Devolder, P. ve Voet, T. ve Adang, L. ve Vercruysse, J. (2008). Möchten Krankenhausärzte wirklich auf digitale Systeme umsteigen? RöFo - Fortschritte auf dem Gebiet der R, 180 (7): 631-638.
- Gronau, C. (2020). Film-Theorien. Von der sowjetischen Montagetheorie zur Genretheorie. https://www.grin.com/document/277937, 29.01.2020.
- Hennig, A. (2006). faktur und fRaktur. Transformatoren ästhetischer Erfahrung im Film“. Sonderforschungsbereich, 626, Ed. Ästhetische Erfahrung: Gegenstände, Konzepte, Geschichtlichkeit, Berlin, s. 1-15.
- Lameris, B. (2017). Film Museum Practiceand Film Historiography. Amsterdam: Amsterdam University Press.
- Petzer, T. (2016). Vajanie iz vremeni. Andrej Tarkovskij-Klassiker, classic, классик, classico. Ed. Franz, Norbert, Potsdam: Universitätsverlag Potsdam, s. 519-547.
- Vivaldi, (2007). Vsevolod Pudovkin. Film Philosophy, 11 (3). 260-268.
- Wahl, C. (2003). Das Sprechen der Filme. Über verbale Sprache im Spielfilm. Basılmamış doktora tezi, Fakultät für Philologie der Ruhr-Universität-Bochum. http://webdoc.sub.gwdg.de/ebook/dissts/Bochum/Wahl2003.pdf.
- Wurm, B. (2011). Ein Buchstabe im ABC der Montage. Montage, 20: 197-212.