Yazının ikinci bölümünde, IP yayıncılıkta kullanılan teknik standartları incelemeye devam ediyoruz.

AMWA NMOS 

SMPTE ST 2110 bir IP altyapısında kullanım için öz bilgilerin (esence) kapsüllenmesi ve taşınmasıyla ilgilenirken, çok firmalı sistemler, yazılım tabanlı planlama ve ağ yönetimi arasında karşılıklı çalışma uyumlu bağlantılar kurmak için görüntü akışlarının denetimi ve yönetimi amaçlı ayrı bir teknik şartname seti gerekiyor. 

Advanced Media Workflow Association (AMWA), IP tabanlı yapım mimarilerine geçişi destekleyen teknik şartnameler geliştirmek için kurulan bir açık forum. AMWA bu amaçla NMOS (Networked Media Open Specifications) adlı bir dizi gelişmekte olan teknik şartname ortaya koydu. Profesyonel medya ağları üzerinde kaynakların yönetilmesine yönelik bu açık API’ler dizisi, farklı üreticilerin aygıtları ve hizmetleri arasında karşılıklı çalışma uyumluluğu sağlıyor. Bu çalışma, Audio Engineering Society (AES), European Broadcasting Union (EBU), SMPTE ve Video Services Forum (VSF) gibi köklü teknoloji derneklerinin etkinliklerini tamamlıyor. 

JT-NM (Joint Taskforce on Networked Media), bir endüstri kuruluşları temsilci grubu. Bu organizasyon profesyonel medya sistemleri için IP teknolojileri geliştirme çalışmalarını koordine ediyor ve yönetim kurulu üyeleri arasında AMWA, EBU, SMPTE ve VSF var. 

2015 yılında JT-NM tarafından ortaya konulan, yayın ortamlarında IP sistemleri için referans bir mimariye dayanan NMOS, diğer konuların yanı sıra, yapım kaynaklarının kayıt ve tanıtım hizmetleri (IS-04), aygıtların bağlantı yönetimi (IS-05) ve yayın denetleyiciler ile ağ denetleyiciler arasında iletişim için ortak bir arayüz yaratılmasının (IS-06) ayrıntılarını açıklıyor. 

Şekil 3'teki tabloda NMOS teknik şartnamelerinin açıklamaları var. 

NMOS teknik standartları

S: Arayüz Özellikleri                         BCP: En İyi Ortak Uygulama                         MS: Medya Özellikleri

Şekil 3 – Onaylanan NMOS teknik standartları.

İlgili diğer standartlar 

Birden fazla firmadan alınan aygıtlarla kurulan bütünleşik ve esnek IP sistemlerinin içerisine SMPTE ve AMWA NMOS standartlarının uyarlanmalarına yardımcı olmak için iki diğer önemli öneri de oluşturuldu:

• The JT-NM TR-1001-1 (System Environment and Device Behaviors for SMPTE ST 2110 Media Nodes in Engineered Networks) (Ref. 1) 
• The EBU Tech 3371 belgesi: The Technology Pyramid for Media Nodes – Minimum User Requirements to Build and Manage an IP-based Media Facility Using Open Standards and Specifications (Ref. 2) 

JT-NM TR-1001-1 SMPTE ST 2110 uyumlu medya işleme donanımlarının sistem ortamı ve aygıt davranışları üzerinde yoğunlaşırken, EBU Tech 3371 belgesi bir yayıncının SMPTE ST 2110 standartları tabanlı bir IP mimarisi tasarlamak, kurmak, çalıştırmak ve bakımını yapmak için gereksinim duyacağı minimum teknolojileri belirleyen medya düğümü teknoloji piramidi kavramını takip ediyor. Bu kavramsal model ayrıca son kullanıcılar ile donanım sağlayıcılar arasındaki tartışmalara rehberlik etmeye ve bir ürünün pratik kurulum için olgunluk ve uygunluk düzeyinin hızla değerlendirilmesine yardımcı da oluyor. 

Şekil 4'te EBU Tech 3371 belgesindeki Technology Pyramid for Media Nodes görülüyor.

Şekil 4. Medya düğümleri için teknoloji piramidi

Standartlara uygunluk testleri 

JT-NM grubunun başlattığı önemli bir etkinlik, bir üreticinin ürünlerini SMPTE ST 2110 ve NMOS standartlarında (Ref. 3) kullanımını değerlendirmek için bir test programı (Tested Program) yaratılması oldu. Bu etkinliğin amacı, birden fazla üreticinin aygıtlarının ve sistemlerinin uygunluk düzeylerini sınamak ve böylece karşılıklı çalışma uyumluluklarını ilerletmek. 

Başlangıçta bu program, uyumluluğun bağımsız değerlendirilmesi için JT-NM grubunun üyeleri tarafından gerçekleştirildi. Üreticilerin Tested Program’a katılımlarını ödüllendirmek için yuvarlak rozetler (Circular Badge) oluşturuldu. Bu olası IP tabanlı donanım olacak olanlara satıcıların aygıtlarının SMPTE ST 2110, SMPTE ST 2059 standartlarına, JT-NM TR-1001-1 ve AMWA NMOS Teknik şartnamelerine ne kadar uygun olduğu konusunda daha fazla, daha belgelenmiş bilgiler sunuyor. 

Ne yazık ki bu testlerin ilerlemesi COVID-19 salgınından etkilendi ve Tested Program’ın üreticilerin kendileri tarafından gerçekleştirilmelerini zorunlu kıldı. Kendi kendine uygunluk testi denen bu uygulamanın sonucunda ise üçgen rozetler (Triangular Badge) veriliyor. Bu rozetler ürün veya sistem testlerinin JT-NM’in yayınladığı teknik kılavuzlara göre üretici tarafından test edildiğini, ama JT-NM tarafından bağımsız olarak tamamen onaylanmadığını gösteriyor. Bu nedenle son kullanıcılara IP tabanlı bir medya yapım tesisinde kullanım için diğer üreticilerin ürünleriyle karşılıklı çalışma uyumluluğu hakkında satıcı firmadan daha ayrıntılı bilgi almaları öneriliyor. 

Canlı yapım uygulamaları için stüdyo kameraları, sunucular, görüntü anahtarlama masaları, SDI/IP ağ geçitleri gibi tek tek ürünlere uygunluk rozeti hediye etmenin yanı sıra, yayın denetleyici IP Live System Manager için geliştirilen Sony NMOS Registration ile Discovery Service (RDS, IS-04), JT-NM Tested Program için bir referans kurulum olarak seçildi ve bir Open Source (açık kaynak) (Ref.4) kodu olarak endüstrinin erişimine açıldı. 

Sony; JT-NM Tested Program’da sadece aktif bir katılımcı olmakla kalmıyor, AMWA’in önemli bir yönetim kurulu üyesi ve aktif bir SMPTE üyesi olarak SMPTE ST 2059 teknik şartnamesinin standartlaştırılmasına öncülük etti. 

Dahası, AMWA’ deki NMOS Yürütme Kurulunun eşbaşkanlığı konumunu taşıyor ve satıcı firmalara NMOS teknik şartnamelerine uygunluğu onaylamakta yardımcı olmak için diğer etkili son kullanıcılar ve kuruluşlarla birlikte bir NMOS otomatik test aracı geliştirme projesine öncülük ediyor. Bu test aracının, birden fazla firmanın ürünlerinin karşılıklı çalışma uyumluluklarının önceden değerlendirilip, böylece gerçek kurulumların PoC (gerçekleştirilebilirliğini kanıtlama) ve/veya hizmete sokma aşamaları sırasında meydana gelen beklenmedik sorunları aşarak, gerçek projelerin kurulumlarını hızlandırması bekleniyor. 

4. Sony IP Live Production Platform 

SMPTE ST 2110 ve AMWA NMOS standartlarının artık Sony’nin canlı yapım ürünlerine geniş çapta uyarlanmalarıyla birlikte, bu standartları çok katmanlı bir yazılım çözümü içerisinde planlama ve görselleştirme teknolojileriyle bütünleştiren yeni bir uçtan uca IP Live Production Platform yaratmak için IP medya ağları uzmanı Nevion ile yeni bir stratejik çözüm ortaklığı kuruldu. Sonuç olarak elde edilen çözüm platformu şekil 5'de görülüyor. 

Şekil 5. Uçtan uca IP Live Production platform

Bu platform şu unsurlardan oluşuyor:

1) Kurumsal çapta bir tesis yönetim katmanı – Sony Live Element Orchestrator 

2) Bir yayın denetim katmanı – Sony IP Live System Manager 

3) Bir planlama SDN denetim katmanı – Nevion VideoIPath 

4) Tümü SMPTE ST 2110 ve AMWA NMOS standartlarına uygun IP arayüzleriyle donatılmış bir donanım/yazılım medya yaratma ürünleri portföyü.

Aşağıdaki kısımlarda IP Live Production Platform’un denetim ve işleme katmanları ile ilgili daha fazla ayrıntı var. 

4.1 Tesis yönetim sistemi – Sony Live Element Orchestrator (LEO) 

Bu yönetim katmanı, yapım kaynaklarının ve hizmetlerinin (birden fazla firmanın ürünleri dahil) dinamik olarak bir araya toplanması, yapılandırılması, izlenmesi, iş akışı otomasyonu ve çizelgelenmesini gerçekleştiren güçlü ve isteğe göre düzenlenebilen bir canlı yapım planlama yazılımı. Bu katman sistem değişiklikleri sırasında hizmet kesinti süresini azaltarak yapım ortamlarının isteğe bağlı sanallaştırılmalarından sorumlu olup, içerik yapımlarında üretkenliği arttırmaya katkıda bulunuyor. 

Bu uygulama hem Sony hem de üçüncü firma ürünleri ve hizmetleri için başlıca endüstri protokollerini destekleyerek IP tabanlı bir yapım sisteminin genel yönetimini ve izlenmesini sağlıyor.

Bu katman stüdyolar ve yapım merkezleri arasında paylaşılabilen makine odası kaynaklarının yapılandırılması ve denetlenmesiyle tüm kurum ölçeğindeki değişikliklerin planlanmasını ve gerçekleştirilmesini sağlıyor. Sadece LEO’ya ait bir özellik, uç aygıtların denetlenmesi ve anahtarlanması için hem donanım hem de yazılım panellerinin kullanılması.

Şekil 6'da Live Element Orchestrator çözümünün bir sistem şeması görülüyor.

Şekil 6. Sony Live Element Orchestrator (LEO)

Live Element Orchestrator ağ elemanları, program çizelgeleri, uç aygıtlar, sinyal ağ geçitleri, PTP Grand Master dahil tüm sistemin durum bilgilerini toplayabiliyor ve bu bilgileri isteğe göre düzenlenebilen bir grafik kullanıcı arayüzünde (GUI) sunabiliyor. 

LEO sanal bir sistem yaratırken yapım kaynaklarının rezervasyonlarını yürütüyor ve kaynakların kullanımında çelişkiler olursa bunları tespit ediyor. Tüm rezervasyonların geçmişi ve anlık durumları, GUI ekranında görülebiliyor.

Sistem değişiklikleri program akış çizelgesine göre ya da planlanmadan, özel amaçlı gerçekleştirilebiliyor. Üçüncü tarafların akış çizelgeleme hizmetleriyle iletişim de destekleniyor.

Sony Live Element Orchestrator çözümünü Belçika firması Skyline Communications ile işbirliği içerisinde tesis yönetim uygulaması olarak geliştirdi. Skyline Communications’ın dünya çapında sayısız şirket ve organizasyon tarafından benimsenen DataMiner teknolojisini kullandı.

Şekil 7'de birden fazla stüdyo arasında planlama ve kaynak paylaşımı görülüyor.

Şekil 7. Birden fazla stüdyo arasında Live Element Orchestrator (LEO) ile kaynak paylaşımı ve planlama

4.2 Yayın denetleyici – Sony IP Live System Manager (LSM)

Bu uygulama Sony IP Live System içerisinde IP aygıtlarının yönlendirilmesi, kaydedilmesi ve tanınmasını, yapım kaynaklarının tally ve isim yönetimini, donanım ağ bağlantılarının mantıksal ve fiziksel matris yönetimini sağlıyor. 

SMPTE ST 2110 ve AMWA NMOS standartlarına uygun, gelişmiş bir yayın denetleyici. NMOS IS-04 v1.3 (aygıt tanıma ve kaydı için) ve NMOS IS-05 v1.1 (bağlantı yönetimi için) yazılımlarını destekliyor. PTP (Precision Time Protocol) zaman ayarı ve PTP Grand Master üreteçlerle senkronizasyon için SMPTE ST 2059 standardını da destekliyor; zamanı PTP Grand Master’a kilitlenmiş tüm aygıtların Genlock durumlarını listeliyor.

Şekil 8, NMOS uyumlu bir yayın denetleyici olarak IP Live Management System’ın sunduğu çeşitli işlevleri ve arayüzleri gösteriyor.

Şekil 8: IP Live NMOS uyumlu yayın kontrol sistemi 

Sistem yapılandırma açısından LSM, kontrol butonlarının atanması ve grafik düzeninin kullanıcı tercihlerine göre yapılandırılması gibi özelliklerle, ses ve görüntü yönlendirme işlevlerini geleneksel A/V yönlendiriciler gibi denetliyor. 

Kullanıcı arayüzü, ikon bit haritalı ve metin açıklamalı bir buton görünümüne sahip, isteğe göre düzenlenebilen bir denetim arayüzü (GUI) üzerinde, durum bilgileriyle birlikte ağa bağlı tüm aygıtları ayrıntılı olarak görüntülüyor. Ayrıca LSM, ses/görüntü/izleme kaynaklarının geniş kapsamlı yönlendirme denetimini ve işlenmelerini sunmak için harici donanım tabanlı panellerle doğrudan iletişimi koruyor.

Ağ denetimi ve takibi için IP anahtarlarının ve ağa bağlı aygıtların durumlarını gösteren bir ağ topolojisi görünümü der sağlanıyor (Şekil 9).

Şekil 9: IP Live System Manager için grafik kullanıcı arayüzleri

Önümüzdeki sayımızda planlama ve SDN denetimi konusuyla devam edeceğiz