Sesli kitap dinlemek ile, sayfaları çevirerek kitap okumak aynı değildir. Enerjisi de, etkisi de farklı iki eylemdir. İnsan birinde yalnızca kulaklarını kullanmakta, diğerinde beynini kullanmaktadır. Okumanın zihinsel etkisi, başka hiçbir eylemin etkisiyle karşılaştırılamamaktadır (Friederichs ve Hass, 2006: 34). Okuma, psikomotor gelişimin yanı sıra, iletişim becerilerinin gelişmesini, analitik becerilerin gelişmesini, hafızanın güçlenmesini, odaklanma yeteneğinin gelişmesini ve evrensel yaklaşımın oluşmasını sağlamaktadır (Wampfler ve Krommer, 2019: 82). Bu nedenle yazının ortaya çıktığı günlerden bu yana okuma eylemi, ayrıcalıklı bir erdem ve meziyet sayılmıştır.

(C) www.medium.com

Yazının bulunuşu tarihin başlangıcı sayılmaktadır. Çünkü insanlar, tüm geçmişi, yaşam deneyimlerini, gücü, iktidarı, ticareti, kültürü yazıyla öğrenmiştir. Yazıyla öğrenerek anlamış, kavramış ve yaşamın gerçeğine vâkıf olmuşlardır (Rox-Helmer, 2010, 197). Okuma eylemi, öğrenmekten öte, beyinde yaptığı sayısız çağrışımla insanın zihinsel varlığının gelişimini ve zihinsel yeteneklerinin ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Bu nedenle okuma eylemini geliştirmiş insanların, özel yetenekleri ve becerileriyle bulundukları toplumda saygın konumda oldukları ve diğer insanlardan daha konforlu yaşadıkları görülmektedir (Gloger, 2007: 223). Çin’de bulunan matbaanın Almanya’da geliştirilmesiyle başlayan yazılı basın süreci de, dünya tarihinde yaşanan aydınlanma dönemlerinden biridir (Sturm ve Lucke, 2005: 196). Matbaada basılan ilk gazetelerle birlikte, insanlar önce yakın çevreleri, ardından tüm dünya ile ilgili haberleri ve bilgileri öğrenmişlerdir.

Matbaayla birlikte kitap basımı ve kitap okuma oranları da artmış, bu yolla bilgi ve fikirler çok sayıda kişiye ulaşmıştır. Bu gelişme, daha çok aydınlanmanın ve yeni buluşların yolunu açmıştır. Okumak, bir yandan insanların beyinlerini geliştirirken, bir yandan da insanlara yeni fikirler esinlemiştir (Faulstich, 2011: 171). Bu nedenle matbaayla başlayan süreç, insanlığın gelişiminde büyük bir devrim olarak anılmaktadır. İnsanların tanıştığı ilk modern medya olan gazetelerin değeri de bu şekilde ortaya çıkmaktadır. Tipo ile başlayan, ofset ve tifdrukla devam eden baskı teknikleri, serigrafi ile en ileri düzeye taşımış, gazete kalitesini yükseltmiştir. Teknikler gelişip gazeteler renklendikçe gazetelere ilgi de artmıştır (Strasser, 2019: 81). İlerleyen yıllarda insanlar radyo ile tanışmıştır. Radyo tek bir duyuya seslenen sıcak bir medyadır (Velasquez, 2018: 591). Sonraki yıllarda yaşanan teknik gelişmeler, insanların bütün duyularına seslenen iletişim araçları üretmiştir. 

İletişim araçlarının ve özellikle de medya denilen büyük kitlelere seslenen araçların etkileri doğrudan onların kullanımıyla ilgilidir. Doğru kullanıldığında bütün teknolojiler yararlıdır ve düşüncenin gelişimine katkıda bulunmaktadır (Zinke, 2019: 18). Teknolojinin zararları konusunda temel sorun, insanların teknolojiyi yanlış kullanmasıdır. Yersiz ve zamansız kullanılan teknoloji, ne kadar gelişmiş olursa olsun, yarardan çok zarar vermektedir. 

Teknoloji gelişip iletişim araçlarının nitelikleri arttıkça insanlar beyinlerini daha az kullanmaya başlamıştır (Arpe, 2012: 11). Televizyonla birlikte renklenen insan yaşamı düşünsel olarak zayıflamış, basitleşmiştir. Bilgisayarla birlikte insanların yaşamına giren ve dünyaya egemen olan yeni medya teknolojisi ise insanları büyük ölçüde eğlenceye ve ego tatminine yönlendirmiş, düşüncenin alanı daha da daralmıştır (Storrer, 2020: 221). Sosyal medya, gerçek dünyadan uzakta kurduğu fantastik evreniyle insanları gerçek olmayan bir dünyaya taşımış, insanlara neredeyse düşünecek zaman bırakmamıştır. Teknolojiyle kuşatılmış modern dünyanın geriliminde sıkılan insanlar, sosyal medyanın düşsel ortamına sığınmakta, bağlanmakta ve hiç düşünmeden zaman geçirmek istemektedir (Klärner ve Lippe, 2019: 77). Teknoloji gelişip insanların yaşamı kolaylaştıkça, insanların beyinlerini daha az kullandıkları daha çok dile getirilmektedir. Yüksek medya teknolojisi de, doğru kullanılmadığında beyin gücünün azalmasına ve düşüncenin yitimine katkıda bulunmaktadır.

Kaynaklar

• Arpe, J. (2012). Die Globalisierung und ihre Komplexität Herausforderungen für die Grundlagen wirtschaftlicher Entscheidungen. Gütersloh: Bertelsmann Stiftung.
• Faulstich, P (2011). Aufklärung, Wissenschaft und lebensentfaltende Bildung Geschichte und Gegenwart einer großen Hoffnung der Moderne. Bielefeld: Transcript Verlag.
• Friederichs, T. ve Hass, B. (2006). Der Markt für Hörbücher. MedienWirtschaft, 3 (3): 22-35.
• Gloger, T. C. (2007). Arbeitszufriedenheit im Kontext der Vereinbarkeit von Familie und Beruf in Europa. Inaugural – Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades der Philosophie am Department Psychologie der Ludwig-Maximilians-Universität München vorgelegt von Tanja Christiane Gloger im Herbst 2007, https://core.ac.uk/reader/11029622, 02.08.2020.
• Klärner, A. ve Lippe, H. (2019). Wirkmechanismen in sozialen Netzwerken. Soziale Netzwerke und gesundheitliche Ungleichheiten, Ed. Klärner, A., Gamper, M., Keim, S., Moor, I., von der Lippe, H., Nico, V. Wiesbaden: Springer, s. 65-86.
• Rox-Helmer, M. C. (2010). Lesen im Geschichtsunterricht: Notwendigkeit oder Chance? Pro Lesen. Auf dem Weg zur Leseschule - Leseförderung in den gesellschaftswissenschaftlichen Fächern. Donauwörth, s. 183-199.
• Storrer, A. (2020). Über die Auswirkungen des Internets auf unsere Sprache. Gedanken zur Zukunft des Internets, Ed. Hubert Burda, Mathias Döpfner, Bodo Hombach, Jürgen Rüttgers, Essen:  Klartext Verlag, s. 219-224.  
• Strasser, P. (2019). Die ganze Wahrheit: Aufklärung über ein Paradoxon. Basel: Schwabe Verlag.
• Sturm, J. ve Lucke, M. (2005). Historische Zeitungen der Universitäts- und Landesbibliothek Sachsen-Anhalt in Halle (Saale). Halle: Universitäts- und Landesbibliothek Sachsen-Anhalt.
• Velasquez, A. ve Renó, D. ve Beltrán, A. M. ve Maldonado, J. C. ve León, C. O. (2018): From the Mass Media to Social Media: Reflections on the New Media Ecology. Revista Latina de Comunicación Social, 73: 583-594.
• Wampfler, P. ve Krommer, A. (2019). Lesen im digitalen Zeitalter. Digitale Transformation als Herausforderung für Seminar und Schule, Baltmannsweiler: Schneider Verlag Hohengehren, s.73-84.
• Zinke, G. (2019). Ein Policy Paper der wissenschaftlichen Begleitforschung des Technologieprogramms Smart Service Welt II gefördert vom Bundesministerium für Wirtschaft und Energie. Berlin: Institut für Innovation und Technik.