Son zamanların trend konularından ‘freelancer’lara bu yazımızda değinmek istiyorum. Translate çevirisi ile araştırıldığında ‘bağımsız yazar’ olarak geçen ‘freelancer’ aslında serbest çalışan anlamında kullanılmaktadır. Türkiye’de 2015 yılından sonraki dönem itibariyle freelance çalışma yaygın hale gelmiştir.
Peki freelance çalışmalar yapmak iyi mi? kötü mü? yasal mı? değil mi? Bu soruların cevabını sizin için işin uzmanlarıyla görüştük. Bilindiği üzere her ülkenin kendine has ticaret kuralları vardır. Bu kurallar neticesinde sektörde birtakım çalışmalar yapıyorsanız ve bu eş dosta yardım etmeyi artık geçmişse mutlaka vergi mükellefiyetinizin olması gerekiyor. Özellikle freelance çalışmalar yapıp ödemeyi hesap numaranız üzerinden alıyorsanız, aldığınız ödemeye karşılık fatura düzenlemeniz gerekiyor. Şimdiye kadar hesabınızı kimse denetlememişse ve soran da olmamışsa bu olmayacağı anlamına gelmiyor. Ticari kurallara riayet etmek şartı ile freelance çalışılabilir. Vergi mükellefi olmayıp bir ajansa bağlı değilseniz, birkaç ajansa birden hizmet veriyorsanız bu ajansınızı ilgilendiriyor. Bunun için çalıştığınız ajans size gider pusulası düzenler. Eğer freelancer olarak ajans dışında bazı platformlar aracılığı ile direkt müşteri ile iletişime geçiyorsanız o zaman mutlaka vergi mükellefi olmanız gerekiyor. Bu bugün sorun olmayabilir ancak ilerleyen zamanlarda başınızı ciddi ağrıtabilir.
Fotoğraflar © Birol Berber - BiberSA Prodüksiyon
Türkiye’de seslendirme dublaj işleriyle uğraşanların çoğu şahıs şirketi adı altında fatura yükümlülüğü altına girerek bu işi yasal yollardan yapma yolunu seçmişlerdir. Diğer yasal olmayan platformların kadrosuna dahil olarak illegal yollardan freelance seslendirmeyi tercih edenleri ise şimdiden uyarmış olalım. Bu tür illegal kayıt dışı çalışmaların ülke ekonomisine zarar verdiğini unutmadan vatandaşlık bilinciyle yasal çalışmaların içinde olmamız çok önemli bir konu. Bu konuda şirket veya işletme sahibi kişilerin bu freelancer sitelerine teveccüh etmeleri de bir diğer sorun. Freelancer sitelerin verdiği hizmet karşılığında fatura kesmemesi zaten yasal olmadığını ispatlamıyor mu? Bu konuda sizleri daha duyarlı olmaya davet ediyoruz.
Freelance çalışmaları maalesef sadece seslendirme alanında yapılmıyor. Freelancer’lar zaman zaman karşımıza web dizayn, yazılımcı, tasarımcı, grafiker kısaca hemen hemen her yerden kolaylıkla yapılabilen masa başı işleri yapanlar olarak çıkabiliyor. Freelancer’ların “Yahu kardeşim para kazanmayalım mı, yani illa vergi mükellefi mi olmalıyım?” dediğini duyar gibiyiz. Bu soruyu soranlara cevabımız “evet”. Sürekli freelance iş yapıyorsanız ve hesabınıza sürekli bir yerlerden düzenli ödemeler geliyorsa vergi mükellefi olma zamanınız geldi demektir. Ancak yılda birkaç defa bu işi yapıyorum, ancak sadece ajanslara hizmet veriyorum, diyorsanız bu ajansın sorumluluk alanında olan bir konu. Ajansın size yaptırdığı bu iş karşılığında gider pusulası düzenlemesi gerekiyor. Freelancer olarak hangi işi yapıyor olursanız olun, yasal olmayan platformları tercih etmek yerine seslendirme ve dublaj ajanslarıyla çalışmanız daha doğru duruş olacaktır.
Fotoğraflar © Birol Berber - BiberSA Prodüksiyon
Freelance çalışanlar sadece Türkiye’de değil dünyanın birçok ülkesinde mevcut. Birçok kişi geçimini freelance çalışmalardan kazanıyor. Bu çalışmaların ülke ekonomilerini tehdit eden boyutlara gelmemesi için ülkelerin bireysel kurumsallaşmayı teşvik etmesi ve her vatandaşı vergi mükellefi yapması gerekiyor. Türkiye’de freelancer’lar sadece ajanslar aracılığı ile iş yaparak legal olan bu yolu seçmeleri gerekiyor. Diğer bir tercih olarak freelancer olmaktan istifa edip şahış şirketlerini kurarak fatura kesebilir hale gelmesi gerekiyor. Türkiye’de haksız rekabet sağlayacak tüm enstrümanları bırakmalı, yasal olmayan hiçbir şeye tevessül etmemeliyiz.
Kalın sağlıcakla.