Yaşadığı mağaranın duvarına ellerinin izini bırakan insanın güdüsüyle, sosyal medyada her gün fotoğraf paylaşıp beğeni bekleyen insanın güdüsü aynı kaynaktan beslenip aynı amaca yönelmektedir (Jazłowska and Przybyla-Basista, 2017: 243). İlk insanlardan bu yana her insandaki egosunu tatmin etme güdüsü, insanı çeşitli yollara yönlendirmiş ve türlü araçlar geliştirmesine neden olmuştur. İnsan, egosunu doyurabilmek için, yüksek sesle konuşmaktan bir yere bir iz bırakmaya kadar bazen ussal, bazen akıl dışı yollar denemiştir (Elzohary vd., 2017: 67). Her türlü yolla idini doyurmaya çalışan insan, ilk günlerinden sonra on binlerce yıl geçmesine rağmen, halen idini tatmin edecek yollar aramaktadır. 

Bir mamutu öldürmenin gururundan ilk inşaat tekniğini geliştirmenin gururuna kadar, insanın varlığına egemen olan alt benlik (id), insanı ilkel çağlardan modern çağlara taşıyan varlıktır. Modern çağın en popüler duygusu, aşırı konfor, tüketim ve eğlenceyle ortaya çıkan iddir ve en yaygın araçları da, idi besleyen, görkemli, gösterişli, şaşaalı enstrümanlardır (Hochschild, 2015: 59).  Freud’a göre, doğumdan itibaren var olan tek katman olan id, tamamen bilinçaltıdır ve dürtüsel, ilkel, bazen mantıksız ve hayal odaklı davranışlardan oluşmaktadır (Freud, 2019: 97). İçgüdüleri ve insanla ilgili her şeyi içeren id, insan yaşamına en çok yön veren etken olarak tanınmaktadır.

Yaşadığı her dönem, daha güvenli ortamlarda daha rahat yaşamak için çaba harcayan ve bu amaçla teknikler ve araçlar geliştiren insan, bir yandan da varlığına egemen olan idini doyurmak ve mutlu etmek için çalışmıştır (Dezutter vd. 2013: 841). Kişisel sorunları, aile içi problemleri, işle ilgili sıkıntıları arttıkça idi denetlenemez bir hale gelen insan, çıldırma düzeyine kadar bazen ne yaptığını bilememekte, bazen bilerek anormal davranışlar göstermektedir (Abu-Shanab, 2015: 354). İdi denetleyebilmek, ego aşamasına geçmiş olmak anlamına gelmektedir. Sosyal açıdan uyarılmış vicdanla id arasında kalan ego, idin dizginlenmiş durumudur (Collier, 2018: 18). İd, yalnızca cinsel dürtüleri değil, insanın tüm benlik özelliklerini kapsamaktadır.

Öteden beri teknoloji geliştiren girişimcilerin, insanın idine daha çok seslenerek onu kontrol altına alma ve bu yolla daha çok para kazanma eğilimleri artık açıkça dile getirilmektedir (Urdiales vd. 2017). İnsanın, daha rahat ve gösterişli yaşamak uğruna seçtiği teknoloji, aynı zamanda onun bazı küresel stratejilere ve ilkelere tutsak olması anlamına da gelmektedir. Yaklaşık 5500 yıl önce sabanın bulunuşuyla işleri kolaylaşan tarım çalışanları ve yaklaşık 5000 yıl önce metalin eritilerek yapı malzemesi olarak kullanılmasıyla yeni teknikler geliştiren yapı işçileri artık teknolojiden kopamayacakları bir konuma gelmiştir (Psaltopoulos, 2008: 251). İnsan, yüksek teknolojiyle yaşamını kolaylaştırıp güzelleştirirken, bir yandan da rahatlığın ve güzelliğin tutsağı olmuştur.

Yüksek bilgi ve iletişim teknolojisi, modern dünyada insanlara sayısız olanak sunarken, insanın benliğini çıplak biçimde ortaya koymasının, her türlü mahremini paylaşmasının, beğenilmesinin ve eleştirilmesinin de yollarını açmıştır. Yüksek teknoloji, farklı alanlarda kendilerini gerçekleştiremeyen, enerjilerini ortaya koyamayan, kendilerini göstermeyen insanlar için bulunmaz bir gösteri ve gösteriş alanı olmuştur (Younes ve Al-Zoubi, 2015: 85). Sosyal medyada paylaşılan güncel bir yorumdan sıradışı bir fotoğrafa kadar her ileti insanı mutlu etmekte, idini doyurmaktadır. Bu nedenle açık ve interaktif bir paylaşım alanı olan sosyal medya, sürekli dolup taşmaktadır.  

Daha çok kişiliğini tam oluşturamamış gençler arasında yaygın olan, ancak yetişkinlerin de gençler kadar istekli olduğu beğenilme arzusu, sosyal medyada pratiğini bulmaktadır. Yalnızca beğenilmek için sosyal medya kullananların oranı yüksek miktardadır (Joy ve Venkatachalam, 2019: 7). Sosyal medyanın denetimden uzak olması, özgür paylaşım alanları yaratması ve hemen herkesin bu alanlara ulaşabilmesi, onun çekiciliğini arttırmaktadır. Bu nedenle sosyal medyaya en çok, gerçek yaşamda söylemek istediklerini söyleyemeyenler başvurmaktadır. Ancak idini doyurmak isteyenlerin oranı her zaman daha yüksek çıkmaktadır (Trifiro, 2018: 32). İd, başlangıçtan bu yana insanı en çok etkileyen ve yönlendiren doğal güdüdür.

Kaynaklar

• Collier, P. (2018). Rational Social Man, Speech Acts, and the Compliance Problem. Oxford: Oxford University Press.
• Dezutter, J. ve Wiesmann, U. ve Apers, S. ve Luyckx, K. (2013). Sense of Coherence, Depressive Feelings and Life Satisfaction in Older Persons: A Closer Look at the Role of Integrity and Despair, Aging & Mental Health, 17 (7): 839-843.
• Elzohary, N. W. ve Mekhail, M. N. ve Hassan, N. I. ve Menessy, R. F. M. (2017). Relationship Between Ego Resilience, Perceived Stress And Life Satisfaction Among Faculty Nursing Students. IOSR Journal of Nursing a nd Health Science (IOSR-JNHS), 6 (VII): 57-70.
• Freud, S. (2019). The Ego and The Id. Seattle: Pasific Publishing Studio.
• Hochschild, M. (2015). Moralischer Anti-Terrorismus. Münster: Verlag.
• Jazłowska, A. K. and Przybyla-Basista, H. P. (2017). Ego-Resiliency and Parental Satisfaction among Parents of Children with Down Syndrome. The New Educational Review, 48 (2): 239-249.
• Joy, D. ve Venkatachalam, J. (2019). Personality and Selfie-Liking Behaviour among College Students. Cosmos, 25: 1-7.
• Psaltopoulos, D. (2008). Causes and Impacts of Agricultural Structures. European Review of Agricultural Economics, 35 (2): 298-254.
• Trifiro, B. (2018). Instagram Use and It’s Effect on Well-Being and Self-Esteem. Master of Arts in Communication, https://pdfs.semanticscholar.org/2504/7b313264ae832123eaa6a30c08b55bb9ad0b.pdf, 15.11.2019.
• Urdiales, C. ve Trazegnies, C. ve Salceda, J. V. ve  Sandoval1, F. (2017). eGovernment and Identity Management: Using Biometrics to Reduce the Digital Divide. https://pdfs.semanticscholar.org/0aac/15d71e269c3b2bc0e13c368f086de408e490.pdf, 11.11.2019.
• Younes, M. B. ve Al-Zoubi, S. (2015). The Impact of Technologies on Society: A Review. IOSR Journal Of Humanities And Social Science (IOSR-JHSS), 20 (2): 82-86.