İnsanın yaşamına devam edebilmesi için gerekli olan temel vücut sıvılarından kan, profesyonel makyaj uygulamalarında son zamanlarda özellikle dizilerde daha sıklıkla görülmeye başlanmıştır. BAFTA ödüllü makyaj sanatçısı Hasso von Hugo ile yaptığım röportajda; eski filmlerde dokuya zarar verecek yaralanmaların olduğu, vurdulu kırdılı kavga sahnelerinde dahi “kötü”olduğu düşünülerek kan gösterilmezken, günümüzde boğazların kesildiği, vücutların parçalandığı sahnelerde gösterilen kan uygulamarı “kan gövdeyi götürüyor” ifadesine uymaktadır. Ancak, gerek sahne gerekse sinema, televizyonda kan uygulamalarında tıbbi bilgilere sahip olmadan uygulama yapmak, seyirciyi yanıltıcı görüntülere sebebiyet verebilmektedir.
Kan insanın damarlarında dolaşan ve insandan insana renk koyuluğu ve akışkanlık yoğunluğu açısından değişkenlik gösteren bir maddedir. Vücuttan ilk aktığında sıvı iken, hava ile temasından sonra önce pelte görünüm alır, sonrasında kuruyarak kabuğa dönüşür.
Profesyonel makyaj uygulamalarında gerçekçi bir görünüm yaratmak için kan uygulamak gerektiğinde doku deformasyonunun sebebi bilinmelidir. Kesici, delici, ezici alet yaraları, ateşli silah yaraları, künt travma yaraları, trafik kazaları, hayvan ısırıkları, organ patolojileri, patlamaya bağlı ölümler, yanığa bağlı ölümlerde doku deformasyonu sonucu ortaya çıkan kanın görünümü farklı olacaktır. Kanın görünümünü etkileyen diğer etken süredir. Yukarıda sözü edilmiş olan kanın hava ile teması sonrasında pelteleşme ve kuruma süresince hem renk hem de görünüm değişecektir. Buna bağlı olarak kullanılacak yapay kan da farklılık gösterir.
Kanların kullanımında sahnede veya kamera kullanılarak gösterilmesine bağlı olarak da koyu ve açık renk kan seçimi yapılır.
Tüm kan uygulamalarında kanın cilt üzerinde veya burun içi, ağız içi, göz içi kullanımı gibi uygulanması gereken yer konusunda da farklı kan ürünleri tercih edilir. Ağız içi için kullanılacak kan görünümü yaratılmasında içi toz malzeme dolu kapsüller kullanılır. Kırmızı renkli toz malzeme dolu kapsüller ağıza alındıktan sonra tükürük ile ıslanır, kapsül erir ve toz ıslanarak kan görünümü ortaya çıkar. Dişi kırılıp ağzı kanamış gibi görüntülerde bu kapsüllerin kullanımı söz konusudur.
Diğer bir kan görünümü yaratmak için kullanılan toz formundaki kan ürünü suyla veya terle temas ettiğinde sıvı görünümlü kana dönüşen üründür. Kuru cilde toz formunda uygulanan ve sonra da üzerine su sıçratılan veya sürülen bu uygulamada suyla temas anında hemen sıvı kan görünümü ortaya çıkar. Tenin terli veya ıslak olduğu durumlarda da kuru bir sünger veya fırçanın üzerindeki toz malzeme cilde sürülerek uygulanır.
Film veya sahne için kullanılan sıvı kanlar 50 ml’lik ambalajlardan yüzlerce litreye kadar tedarik edilebilme avantajına sahiptir. Savaş veya patlama sahnelerinde çok fazla kan gerekeceği için fiyat avantajı açısından da büyük ambalajlar tercih edilir.
Kuru veya pelte görünümlü kan uygulamaları için, yine açık ve koyu renkleri vardır. Bunlar bir spatula ile uygulanmaktadır ve kabuk görünümü istenirse üzerine şeffaf pudra uygulayarak kabuk görünüm yaratabilme imkanı veren ürünlerdir.
Göz içi için kullanılan kanlar damlalıklı şişe formundaki ambalajından 1 damla göze damlatıldıktan sonra, birkaç dakika, gözün beyaz kısmına kan oturmuş görüntüsü vermek için kullanılır. Gözyaşının gözü temizleme özelliği ile bu etki kalıcı olmaz. Gözyaşı yerine kan akıyormuş görüntüsü vermek için, birkaç damlayı göz pınarı yakınına damlatmak yeterli olur.
Tüm kan ürünlerinde, şayet bir tekstil ürünü üzerine uygulama yapılacak ve sonrasında bu tekstil ürünü tekrar kullanılacaksa, kırmızı rengin kalıcılık ve temizlenebilme özelliği önceden kontrol edilmelidir.
Özellikle ateşli silahlarla yaralanmalarda kanın aniden cilt üzerinde belirmesi beklenir. Bunun için kan torbaları kullanılır. Kan torbaları 1 cm x 1 cm boyutundan bütün bir göğsü kaplayacak boyuta kadar tedarik edilebilir. Ateşli silahlarla yaralanmada giriş ve çıkış yara özellikleri kullanılan silahın kısa veya uzun namlulu, barutun yaprak, kürevi, silindirik barut vd, cinsine, kalibresine ( 7,65 mm, 7,62 mm, 9 mm vd.) atış mesafesine ( bitişik atış, bitişiğe yakın atış, yakın atış ve uzak atış), mermi çekirdeğinin tipine (gömlekli, gömleksiz, yarı gömlekli) göre farklılık gösterir. Mermi çekirdeği cilde girerken yaklaşık 1mm genişlikte halka şeklinde bir sıyrık oluşturur ve buna “vurma halkası” denir. Patlama anında is, gaz gibi patlama ürünleri basınçla deri altına dolar ve bir boşluk oluşturur. “Hofmann maden çukuru” olarak isimlendirilen bu görünüm makyajla uygulanmalı ve giriş deliğindeki kan da çukurun içerisinde yerleştirilmelidir. Harp silahları gibi kinetik enerjisi yüksek silahlarla yapılan bitişik atış mesafesinde ise oluşan su tazyiki etkisi ile vücut sıvıları yüksek basınca maruz kalır ve organların parçalanmasına sebebiyet verir.
Kesici, delici ve ezici alet yaralarında ( bıçak, makas, balta, kırık cam vd.) kesici aletin iki kenarının da kesici olması durumunda yaranın her iki ucunun da dar açı olduğu gözlemlenir. Boyun ön yüzde oluşturulan kesilere “boğazlama”, ensede ise “enseleme” adı verilir.
Profesyonel makyaj amaçlı kan ürünlerinin en önemli özelliği uygulamadaki formlarını korumalarıdır. Ayrıca, profesyonel dünyada çok hızlı çalışmak gerektiği ve zamanın maddi ve manevi bedeli fazla olduğu için ürünler kolay uygulanabilir formdadır.
Kaynakçalar