Bu yazıda AoIP, IP çalışma uyumluluğu ve AES67 hakkında ayrıntılı bilgi veriliyor. Uzun zamandır AoIP üzerinde çalışan Telos Alliance, önce Axia için yayın amaçlı AoIP çözümünü ortaya koyarak, AoIP protokolü Livewire ve şimdi de Livewire+ AES67’yi sunuyor.
IP Audio: The Time Is Now
Angi Roberson, Telos Alliance Pazarlama Müdürü, Media Networking Alliance Pazarlama Çalışma Grubu Eşbaşkanı
Önceki çalışmalarımızın çoğu, AES67 olarak bilinen karşılıklı çalışma uyumluluğu standardı üzerineydi. Aslında bu standardı geliştiren çalışma grubunun kurucu üyesiydik, ve bu çalışmalar Media Networking Alliance (MNA), Alliance for IP Media Solutions (AIMS) ve AES70 olarak da bilinen Open Control Architecture Alliance (OCA) adlı birliklerde devam ediyor. IS-04 (NMOS) gibi yeni standartların geliştirilmesinde ve mevcut olanların iyileştirilmesinde başı çekmeyi sürdürüyoruz.
Yayıncılar artık ana avantajını anlamak için AES67’yi yeterince öğrenmeye başlıyorlar. Bu avantaj, AES67’yi destekledikleri sürece farklı AoIP standartları kullanan diğer cihazlara ve stüdyolara bağlanabilen bir ana akım AoIP altyapısına doğru güvenle ilerlemekte yardımcı olması. Bu kolaylık, yayın iş akışının her düzeyinde AoIP’den yararlanabilmek için büyük bir “yeşil ışık”.
Genel Müdürler İçin 5 İpucu
AoIP Planlama
Addison Burnside, Stajer Mühendis, Telos Alliance
Bir genel müdür iseniz, tesisiniz için bir AoIP (Audio over IP) ağı kurmayı düşünmeniz mantıklı. Bu teknoloji yayın tesisleri kurmak için önceki yöntemlerden daha hızlı, ucuz ve iyi. AoIP’ye geçmekle sadece yeni teknolojiye adım atmakla kalmayıp, tesisinizin hem yayın endüstrisinde hem de dünya çapında kullanılan, piyasada yaygın satılan dev IT aygıtları evreninden yararlanmasını sağlıyorsunuz. Burada genel müdürlerin AoIP’ye geçiş için bilmeleri gereken en önemli beş konu var.
- Öncelikle merkezi altyapıya yatırım
IP tabanlı stüdyo cihazlarına geçmeden önce IP altyapısına yatırım yapmak, stüdyoları dönüştürmeden önce bir AoIP sisteminin düşük maliyeti ve yüksek esnekliğinden yararlanma imkanı verir. Ağınız çalışmaya başlasın ve sonra zaman ve bütçe izin verdiğinde stüdyoları dönüştürmeye başlayabilirsiniz.
- Stüdyoları zamanla dönüştürme
Bazı genel müdürler bir tesisin IP’ye çevrilmesinin eski TDM sistemlerindeki gibi tek seferde yapılması gerektiğini düşünüyorlar. Ama mevcut analog ve yeni AoIP birlikte iyi çalıştığı için, IP’ye çevrim kademeli, bir defada tek stüdyo ile yapılabilir. Çok sayıda stüdyo ile çalışabilir, istendiğinde veya bütçe elverdiğinde güncelleyerek, uzun bir zaman süreci içerisinde tek tek ele alabilirsiniz. Her şey makul maliyet ertışlarıyla olabilirt. AoIP’den önceki eski teknolojiler büyük altyapılar, salonlar dolusu cihazların topluca değiştirilmeleri gerekliliği nedeniyle çok yüksek maliyetliydiler.
- AoIP’ye geçiş, bir analog sistemi değiştirmekten ucuz
Bir tesisi TDM sisteminin zorunlu kıldığı gibi bir defada değiştirmek, küçük bir projede bile yüksek maliyet getiriyor. Bir merkezi düğüm olarak davranan, patentli bir ana makine satın almak gerekiyor. TDM ve diğer patentli sistemlerden farklı olarak, AoIP’ye oda oda dönüştürebildiğiniz için bu başlangıç maliyeti engeli yok. Maliyetleri daha da düşürmek için Axia konsollarda bulunan dahili Ethernet anahtarları, stüdyonun o tek odasındaki bileşenlere bağlanmak için harici bir anahtar satın almak gerekmiyor. Son olrak bütünleştirme analaog bir sistemden daha hızlı ve ucuz, çünkü daha önce çok miktarda ses kablosunu çekmek ve sonlandırmak için gereken zaman ve emek artık gerekmiyor.
- AoIP sonsuz ölçeklenebilirlik sunar
TDM kart kasaları ölçeklendirilemediği için, sistemi ilk olarak kurarken gelecekteki yükseltmeleri düşünüp planlamanız gerekiyor. Oysa AoIP sistemlerinde böyle değil. AoIP ölçeklendirilebilir olduğu için, zaman içerisinde diğer sistemleri güncelleme konusunda endişelenmeniz gerekmiyor. Genişletilebilen ve verimli maliyetli Ethernet anahtarlarıyla karşılaştırıldığında, patentli bir sistemin gelecekteki genişlemesini planlamak çok daha pahalı. Yükseltme zamanı geldiğinde bir IP omurgasının olması, yayın telefon sistemi, kötü söz geciktirme, uydu alıcıları, otomasyon sistemleri gibi diğer sistemlerin yükseltilmelerini çok kolaylaştırıyor ve ucuzlaştırıyor. Ve bu sistemleri IP’ye yükseltmenin de büyük avantajları var. Broadcast VoIP Telephone ROI ebook adlı internet kaynağımızda,i eski analog sistemin bir VoIP sistemiyle değiştirmenin, kendi maliyetini 18 ay gibi kısa bir sürede ödeyebildiğini görebilirsiniz.
- Yedekleme kurmak daha ucuz
AoIP ağındaki aygıtların hepsi Ethernet yoluyla bağlandıkları için, hızla ve kolayca değiştirilebiliyorlar. Bu da arıza durumunda kaynakların yedeklerini tutmayı veya yer ayırmayı uygun maliyetli hale getiriyor. Öte yanda bir analog sistemde sadece yapılandırmayı değil, donanımı da değiştirmek zorundasınız. Örneğin aygıt kasasına gidip kabloları sökmeniz ve yeniden bağlamanız, cihaz taşımanız gerekir. Yedekleme, bir AoIP sistemini daha güvenilir hale getiriyor.
Donanım Tam AES67 Uyumlu mu?
Marty Sacks, Satış, Destek ve Pazarlama Başkan Yardımcısı, Telos Alliance
Telos Alliance olarak hedeflerimizden birisi, Livewire+ AES67, Ravenna, Q-Lan, Dante gibi çeşitli IP tabanlı ses ağ sistemleri arasında karşılıklı çalışma uyumluluğu için tasarlanan IP üzerinden ses standardı AES67’nin daha fazla benimsenmesi. AES67 uygunluğu (compliance) ile AES67 uyumluluğu (compatibility) ifadelerinin dikkatsizce kullanıldığını görüyoruz. Aynı anlama geldikleri zannedilse de, uygunluk ve uyumluluk arasında önemli fark var. Bu bölümde bu farklılıklar ve önemleri anlatılıyor.
Tüm standartlar gibi AES67 de minimal düzeyde uygulanabilir. Ama standartlara bu düzeyde uyulursa, işler de o ölçüde yürür. AES67 kullanılıp belli bir düzeyde ses çalışma uyumluluğu elde edip, bu standarda tam uygun olmamak mümkün. Kısaca uygunluk, AES67 standardının her yönüyle karşılanması demek. “Uyumlu” ise bazı standartlara uyulduğunu belirtir. Önemli bir fark var.
Örneğin AES67 ile ilgili konulardan birisi, SIP kullanılan Unicast modu isteği. Bu AES67 kullanarak iki kent arasında ses alışverişi olabilir. Normalde kentler arası bağlantılar, AoIP içinde bulunan çoklu yayın akışlarının pek desteklenmediği bir geniş alan ağı (WAN) kullanılarak yaratılır. Ses ağınızın kendi AES67 protokolü veya beli bir cihazınız Unicast’i desteklemiyorsa, ek donanım satın almadan ses geri ve ileri taşıyamazsınız.
SIP (Session Initiation Protocol ) kullanılan Unicast modunu garantilemek için protokol düzeyinde ve ve üretici tarafından tam AES67 uygunluğu gerekir.
O halde neden tüm AES67 protokolleri ve üreticileri SIP kullanılan Unicast modunu desteklemiyor? Çünkü standardın içine uygulanması biraz zorlu. Fakat önemli de. Zor bir iş olması gerçeğine rağmen, IP kodeklerle yaşadığımız deneyimden biliyoruz ki müşterilerimizin istediği bir özellik. Ne yazık ki ürünlerine AES67 işareti koymayı çaba göstermeden yapmayı tercih eden bazı protokoller ve üreticiler kısa yoldan gittiler ve standardın bu kısmına uymadıkları için artık AES67’ye uygun değiller.
AES67 standardının tüm üreticilerce ve protokollerce uyulmayan tek unsuru Unicast değil, başkaları da var. Örneğin bir AoIP protokolü IP adreslerini AES67 modunda ağa bağlı aygıtlara dinamik olarak atar. Bu, cep telefonunuzu her açtığınızda değişmesine benzer. Tahmin edebileceğiniz gibi bu durum ağdaki AES67 kullanarak ses paylaşmaya çalışan diğer ağ aygıtlarına da zarar verir.
Protokollerin ve donanımların tam uygun veya az uyumlu olduklarını takip eden bir özel AES67 ekibi yok. Protokol ve cihazlarınızı seçmeden önce AES67 uygunluklarını onaylamak iyi bir fikir. Bu size hem bugün hem de gelecekte en iyi performansı verecektir.
Örnek inceleme
Liveware+ AES67 ile Tone College Radio Ağları
Birleşik Krallık’taki, University of Gloucestershire’ın öğrencilerce yayınlanan kanalı Tone Radio, yıllardır analog stüdyo ortamından dijitale geçmeyi planlıyordu. Boş yer açma arzusu, tüm ayak işlerini yapacak bir miks konsolu ihtiyacı, ve hiç radyo tecrübesi olmayan birinci sınıf öğrencileri dahil herkesin içeri girip rahat hissedeceği bir stüdyo deneyimi isteği, Tone Radio’da çalışan öğrencileri Liveware+ AES67 özellikli ürünlere, tamamen AES67’ye uygun Axia iQ konsol ce QOR.32 sistemine yöneltti.
Tone Radio Ses ve Müzik Teknisyeni Jack Higgins şunları söyledi: “Başlangıçta plan, sadece eski stüdyolarımızdaki konsolları ve dış donanımı değiştirmekti. Yıllardır eski konsollarımız, deneyimsiz kullanıcıların pek bir şey yapamadığı canlı müzik, analog miks masalarıydı. Birçok durumda bu mikserler ikinci el oldukları için tamamen bozulmaya müsaittiler.”
Jack Higgins, Tone Radio Ses ve Müzik Teknisyeni
Öğrenciler Tone Radio’ya Axia iQ ve QOR.32 kurduklarında, üniversitedeki medya kursu ürünün kullanımının ne kadar kolay olduğunu fark edip aynı konsolu radyo yapımcılarının ve muhabirlerin eğitilmesinde kullanılan iki diğer stüdyoya da kurmaya karar verdi.
Higgins: “Öğrenciler daha ilk günden çalışmaya başladıkları ve teknolojiyi anlamaları için uzun süre gerekmeyen bir ortamda olurlarsa, radyoyu açmamızın asıl nedeni olan iyi içerik yaratma üzerinde yoğunlaşabilirler.”
Ürünlerin esnekliği de üniversitenin daha teknik düşünen öğrencilerine teknolojinin gerçek gücünden yararlanıp daha yaratıcı hedeflere yönelme imkanı veriyor.
Higgins ekledi: “Livewire+ ve AES67 AoIP standardını kullanarak Axia ağımızı yerleşkemize yaymayı ve öğrencilerimize dinleyicilerini heyecanlandıracak programlar yapmakta yardımcı olmayı planlıyoruz. Axia cihazlarını tercih etmeye devam ediyoruz, çünkü elimizdekilerle birlikte çalışacaklarını biliyoruz.”
Temel Bir AoIP Protokolü Seçimi
AES67 standardının üç yıl önce onaylanmasından bu yana, yayıncılık endüstrisinde bir paradigma kayması oldu ve AoIP hem çevrede hem de dünya çapında tesislerde çok konuşulur hale geldi.
Şu anda büyük olasılıkla AoIP’nin avantajlarını biliyor ve anlıyorsunuz: Para tasarrufu sağlıyor. İş akışlarını daha verimli hale getiriyor. İhtiyacınız olan donanım miktarını azaltıyor. Çok miktarda kablolamayı ortadan kaldırıyor. Kolay bütünleşme için geniş IT endüstrisinin piyasada yaygın bulunan IP tabanlı cihazlarından yararlanabiliyorsunuz.
Bu noktada tüm tesisinizin bu devrimci teknolojinin tüm avantajlarından yararlanmasını istersiniz. Fakat stüdyonuzu veya tesisinizi bir AoIP altyapısına geçirme işine giriştiğinizde, farklı üreticilerin hem cihaz hem de çalışma uyumluluk protokolü seçeneklerini anlamak önemlidir. Temel bir protokol seçmeden önce bir AoIP tesisini çevirme/kurma sürecini gözden geçirin ve AoIP iş akışlarının başlıca yönlerini inceleyin. Stüdyonuzun AoIP tasarımının bu ilk aşamasında vereceğiniz kararlar, gelecekteki yeteneklerinizi düşünemeyecebileceğiniz bir şekilde etkileyecektir.
Bu neden çok önemli? Çünkü temel bir standart, AES67 tarafından mümkün kılınan en temel ses çalışma uyumluluğunun ötesinde bir dizi yeteneği belirler. Örneğin AES67 Advertising/Discovery, Control veya Program Associated Data (PAD) yönetimini tanımlamaz. Öte yandan Liveware+ AES67 bugün hepsini içeriyor.
Reklam sistemi
Liveware+ AES67 ile her kaynak bir metin isime ve sayısal ID’ye sahip. Bunlar kaynak aygıttan ağa iletilir. Herhangi bir aygıtın oluşturduğu kullanıma uygun kaynaklar listesinden kullanıcılar seçim yapabilir. Bu yetenek olmadan bir AoIP ağı üzerinde sesleri kullanmak çok daha zorlaşır.
GPIO
Bugünlerde çoğu ses, ilgili kontrole ihtiyaç duyuyor. AES67 uyumlu ama GPIO içermeyen temel bir AoIP protokolü seçerseniz, harici cihazları kolayca başlatıp durduramayabilirsiniz. Sonuç olarak bir konsolun dağıtım sistemine bir başlangıç kapanışı göndermesi gerekir. Uydu alıcılarının kontrol çıkışlarının dağıtım sistemlerine yönlendirilmeleri gerekir. Telefon sistemleri arama, hat durumu, bekletme, aktarma işlemleri yapabilmelidir. Bir denetim odası mikrofonu gibi en basit kaynağın bile durumları yayın ışıklarına iletmesi için bir yol gerekir.
GPIO temas noktaları (contact closure) için çoğu klasik kontrolde ayrı ağ kabloları var. Ethernet GPIO verisini taşıyıp kablolamayı büyük ölçüde sadeleştirebiliyor, bazı AoIP sistemleriyse bunu desteklemiyor. Liveware+ AES67 klasik başlatma/durdurma kontrolünün aynısını yapmak için bu yeteneği de sunuyor, ama stüdyo donanımının Ethernet üzerinden gelişmiş uzaktan kumandası sadece başlatma komutlarından çok daha gelişmiş bilgilerin ağda taşınmasını sağlıyor. Örneğin telefon sistemlerinin kodeklerin kontrolü fader atamasından sonra gelebilir ve her yerden erişilebilir. Her şeyi bağlayan yüksek bant genişlikli ağ ve esnek bir haberleşme protokolüyle, birçok ilginç olanağın kapıları açılıyor.
PAD
Liveware+ AES67 Program Associated Data (PAD) verilerini destekliyor. PAD üreten aygıtlar Axia ağına bağlanıyor; sağladıkları bu bilgi ilgili sesle birlikte gönderiliyor, ve ihtiyacı olan her aygıt ağa girip bu bilgiyi alabiliyor. Standart ağ protokollerinin kullanılması sayesinde ayrı ses ve veri ağlarının fazladan maliyeti olmadan ses ve PAD verileri birlikte gönderilebiliyor.
Son olarak bir protokol seçerken donanımın özelliklerine ve kullanıcı arayüzlerine dikkatle bakmak da önemli. Yayın çalışanlarının bazıları denetim yüzeylerini denemeli, hangi özelik ve yetenekleri istediklerini tartışmalı. Özellikle sorun yaratabilecek noktalar incelenmeli, ve örneğin telefon aramalarını yürütme veya başka bir odada yapımcının olması gibi yeni senaryolar düşünülmeli. Esnek yapılandırılabilen sistem, yayın ekibine akıllı çözümler oluşturma imkanı veriyor.
Devam edecek.
Kaynak: Telos